PODŁOŻE TEORETYCZNE

1. Czym jest mentoring międzykulturowy?

Mentoring jest dość szerokim pojęciem odnoszącym się do szeregu działań, w których jedna osoba udziela wsparcia drugiej poprzez odpowiednie szkolenia. W ramach niedawnego rozwoju procesów nauczania w Europie powstał międzykulturowy mentoring (lub tutoring) mający na celu ograniczenie niepokoju i trudności, jakie mogą napotkać uczniowie-imigranci począwszy od wczesnych lat szkolnych po kształcenie akademickie. Muszą oni bowiem stawić czoła wyzwaniom związanym z nauką nowego języka i zrozumieniem nowej kultury mając jednocześnie do czynienia z innym systemem szkolnictwa niż ten, w kraju, z którego pochodzą. Należy także zauważyć, że nie wszyscy studenci-imigranci będą doświadczać wspomnianych trudności, dlatego takie podejście powinno być stosowane tylko wtedy, gdy zostanie uznane za stosowne i konieczne. Ogólne rzecz ujmując mentoring międzykulturowy polega na zachęceniu uczniów z różnych kultur do współpracy w parach. Jeden student może pochodzić z kultury kraju goszczącego, drugi zaś być nowo przybyłym imigrantem, lub też oboje mogą pochodzić z tej samej kultury, lecz osiągnęli różne stopnie integracji ze społeczeństwem kraju goszczącego lub szkołą.

2. Jakie są zalety międzykulturowego mentoringu?

Dowody empiryczne pokazują, że w wielu europejskich krajach młodzi ludzie urodzeni za granicą są nadmiernie reprezentowani wśród osób, które wcześnie porzuciły edukację i szkolenia. (Komisja Europejska, 2008).

Wprowadzenie do szkół średnich starszych lub rówieśniczych mentorów pochodzących ze środowisk migracyjnych okazało się wartościowym zasobem dla całego systemu edukacji. Z jednej strony jest to cenne dla studentów-imigrantów, którzy odczuwają brak zasobów emocjonalnych i poznawczych, by stawić czoła codziennym wyzwaniom: trudności w nauczaniu i uczeniu się, akademicka integracja lub reorientacja, zdawanie testów i egzaminów, przenoszenie się na wyższe stopnie edukacji i napotykanie nowych realiów społeczno-kulturowych. Z drugiej strony praca jako mentor dla rówieśników lub młodszych uczniów jest ważnym i angażującym doświadczeniem polegającym na przyjęciu bezpośredniej odpowiedzialności edukacyjnej, trosce o innych, konkretnym treningu aktywnego obywatelstwa – zatem wywiera także korzystny wpływ na tych, którzy podejmują się roli mentora.

Wiele badań, w szczególności przeprowadzonych w Stanach Zjednoczonych, podkreśliło korzyści płynące z programów mentorskich. Meta-analiza wyników z 65 niezależnych ewaluacji programów mentorskich w szkołach w USA ukazała (Cohen, Kulik and Kulik, 1982), że programy te mają pozytywny wpływ zarówno na wyniki w nauce, jak i postawy tych, którzy byli szkoleni w trakcie mentoringu. Ponad to istnieją także pozytywne efekty dla tych, którzy występują w roli mentorów. Pozytywne efekty zostały wykazane zgodnie w różnych krajach, w różnych grupach wiekowych (od małych dzieci po dorosłych) oraz w różnych obszarach programu nauczania (Higgins, Kokotsaki i Coe, 2011), zatem inwestycja w tego typu podejście wydaje się opłacalna.

Określenie wprowadzenia/wzmocnienia roli mentora międzykulturowego na okres szkoły średniej wywodzi się także z uznanych i szeroko rozpowszechnionych problemów w europejskich systemach edukacji: główna porażka szkół – z największą liczbą przypadków porzucania nauki – przypada na okres przenoszenia się ze szkoły podstawowej do średniej. Jest to kluczowy moment dla każdego ucznia, naznaczony obawami i oczekiwaniami. Zazwyczaj obawy dotyczą zmiany dotychczasowych przyjaźni, relacji ze starszymi dziećmi, nowych przedmiotów i nauczycieli oraz złożoności nowej nauki. Obawy te są podkreślane w przypadku chłopców i dziewczynek ze środowisk imigranckich, a zwłaszcza dla nowo przybyłych, którzy często są bardziej narażeni. Istotnym staje się zatem zaoferować im wsparcie w czasie przenoszenia się do szkoły średniej, kiedy to mentoring staje się istotny i oferuje korzyści.

3. Kompetencje i umiejętności mentorów

Mentorem może być:

• uczeń ze środowiska imigranckiego (osobisty lub rodzinny, imigrant lub imigrant w drugim pokoleniu) uczęszczający do ostatniej klasy szkoły średniej (15-18 lat)
• uznany zagraniczny lub miejscowy student, ceniony przez towarzyszy, z pozytywnym doświadczeniem szkolnym i społecznym.

Mentor powinien być:

• zaangażowany w różnorodność i łamiący stereotypy lub uprzedzenia,
• dobrze poinformowany o mechanizmach i regułach szkolnych, zarówno jawnych, jak i niejawnych,
• pełen empatii tzn. potrafiący wczuć się w położenie podopiecznego i rozumiejący trudności jakie może napotkać jego rówieśnik w relacjach interpersonalnych i nauce,
• potrafiący aktywnie słuchać,
• posiadający umiejętności dobrej komunikacji i wystąpień publicznych.

4. Uczenie się oceniania online

Ocena procesu uczenia się podczas sesji mentorskich ma na celu zweryfikowanie ich efektywności, a także usprawnienie samego procesu uczenia się. Podejście teoretyczne, na którym opiera się ta ocena, to "ocena zorientowana na uczenie się", a biorąc pod uwagę, że proces ten będzie wspierany przez technologiczne środki online, trafniejszą nazwą procesu byłoby "ocena online zorientowana na uczenie się online".

Koncept “oceny zorientowanej na uczenie się” opiera się na trzech zasadach: 

• zadania oceny, które promują rodzaj uczenia się potrzebny w miejscu pracy w XXI wieku;
• aktywne uczestnictwo ucznia (samoocena, ocena koleżeńska)
• „feedback jako feed-forward” 

Gdy technologie informacyjne i komunikacyjne oraz oceny są zintegrowane, można mówić o „ocenianiu online”, jak twierdzi Jisc.

Korzystanie z tego oprogramowania wymaga od nas zapoznania się z kilkoma koncepcjami związanymi z procesem oceniania dla mentorów i podopiecznych: jest to ćwiczenie ,które daje efekt uczenia się, w którym stosujemy narzędzia oparte o kryteria oceny(listy kontrolne, skala oceny, rubryki, itp.). Na to narzędzie mogą odpowiedzieć podopieczni (samoocena), mentorzy (ocena wzajemna) i nauczyciele (ocena nauczyciela).

Korzystamy z oprogramowania wspierającego proces oceny zatytułowany „EvalCOMIX”, który został stworzony przez EVALfor Research Group z Kadyksu.

To oprogramowanie, które jest zaprojektowane na platformie Moodle, pozwala nam projektować narzędzia, administrować nimi jako samooceną, oceną wzajemną lub oceną nauczyciela, a także rejestrować monitorowanie podopiecznych.

(Patrz sekcja „Używanie Evalcomix” poniżej).